W jednym z poprzednich artykułów, zatytułowanym “Powrót do źródeł — czyli o poszukiwaniach własnej tożsamości w połowie życia” rozpoczęłam dyskusje na temat dokonywania przez osoby dojrzałe (35–50 lat) wielkich życiowych zmian.
Okazuje się, że współcześnie coraz więcej osób dobiegając tak zwanego okresu środka życia, postanawia drastycznie zmienić swoje życie.
Zmiana ta objawia się najczęściej w rezygnacji z dotychczas pełnionej roli (zawodowej bądź osobistej) na rzecz poszukiwania prawdziwego JA.
Jest to wyraz zmieniających się wartości, priorytetów, nowego spojrzenia na siebie i swoje role. Osoby takie nie chcą dłużej wieść życia, które nie daje im spełnienia i zadowolenia. Rodzi się zatem głębokie pragnienie drastycznej zmiany, która nada nowy sens ich życiu.
- Co popycha ludzi do tego typu decyzji?
- W jaki sposób można wyjaśnić i zrozumieć to, co się z nimi dzieje?
- Jakie mechanizmy stoją za podjęciem decyzji o wielkiej życiowej zmianie?
Odpowiedź na powyższe pytania nie jest ani prosta i jednoznaczna. Przyczyn może być wiele a u ich podłoża mogą leżeć różne motywy. Najczęściej jednak podjęcie decyzji o dokonaniu tak drastycznej zmiany w swoim życiu, ma swoje źródło w konfliktach wewnętrznych.
Innymi słowy dwa przeciwstawne pragnienia walczą ze sobą aż do momentu przeciążenia w wyniku którego dokonuje się zmiana. Bazując na tych mechanizmach psychologicznych, można pokusić się o próbę odszukania przyczyn syndromu Gauguina.
- Ja realne vs Ja możliwe
Sytuacja, w której człowiek jest rozczarowany swoim aktualnym funkcjonowaniem, odbiegającym od jego idealnego wyobrażenia (Ja aktualne nie spełnia standardów Ja idealnego). Przy czym jest świadomy różnych możliwości i opcji, które są dla niego dostępne np. nowe formy aktywności. Napięcie wynikające z niezadowolenia ze swojego obecnego życia, przy jednoczesnej świadomość, że mogłoby być inaczej, może doprowadzić do podjęcia decyzji o zmianie.
- Negatywny bilans życia vs szansa na realizację marzenia
To sytuacja w której, człowiek interpretuje historię swojego życia jako negatywną. Ma poczucie nie wykorzystanych szans i nie spełnionych pragnień. Mówią wprost jest niezadowolony z tego jak żył. Przy jednoczesnym posiadaniu marzenia o tym jak chciałby by było. Pojawia się wtedy napięcie związane z obawami, że reszta życia będzie przebiegać podobnie i że jeżeli nic nie zrobi, to jego marzenie na pewno się nie spełni. To napięcie może doprowadzić do decyzji o zmianie.
- Brak satysfakcji z życia vs pragnienie by żyć według własnego scenariusza
Gdy człowiek, na danym etapie życia odczuwa brak satysfakcji (nie dotyczy to bilansu całego życia, tylko stanu aktualnego) i pojawia się pragnienie by zacząć żyć po swojemu, by funkcjonować inaczej niż jest to narzucone np. przez rolę społeczną.
- Brak zmian w osobowości vs zmieniająca się struktura życia
To sytuacja w której z jakiegoś powodu osobowość człowieka nie podlega naturalnym przemianom które powinny towarzyszyć zmianom rozwojowym. W kolejnych okresach życia człowiek się zmienia, gdyż zmieniają się jego zadania życiowe, role, nabiera on doświadczenia, wiedzy, mądrości. I jest to procesy zupełnie naturalny. Osoba, która się nie zmienia odczuwa napięcie i rodzaj niedopasowania (np. społeczeństwo wymaga od niej czegoś innego a ona chce czegoś innego), wtedy może ona dokonać zmian w kierunku realizacji marzenia.
- Powstrzymywanie przemiany vs tłumiona autorefleksja
Jest to sytuacja w której osoba odczuwa frustracje wynikającą z niedokonania pożądanych zmian a jednocześnie nie towarzyszy jej autorefleksja związana z zadaniami i rolami życia dorosłego. Napięcie które w niej narasta może doprowadzić do eksplozji potrzeby zmiany i dokonania radykalnego zwrotu w życiu.
Jest to pięć hipotetycznych wyjaśnień stojących za wzbudzeniem potrzeby i dokonaniem wielkiej życiowej zmiany (Oleś, 2009).
Elżbieta Kluska
Bibliografia
Oleś, P. K. (2003). Zmiany i rozwój osobowości w okresie średniej dorosłości. Kolokwia Psychologiczne, 11,77–95.
Oleś, P. K., Kłosok – Ścibich M. (2009). Syndrom Gauguina – zmiana tożsamości, czy mit? Psychologia Rozwojowa, 14, 9–25.